Herstel of helen na seksueel misbruik
Er is veel over seksueel misbruik te vinden, maar weinig over herstel. Elke ervaring is anders, ieder mens is anders en ieder slachtoffer heeft zo ook zijn/haar eigen unieke manier om met de opgedrongen ervaring om te gaan. Herstellen van seksueel misbruik is een complex proces met veel verschillende lagen. Het is belangrijk om daarbij een beeld te hebben van wat herstel is. Toen ik mijn onderzoek: ‘Intiem. Een kwalitatief inventariserend onderzoek naar de inzet van dramatherapie bij vrouwen die seksueel misbruikt zijn.’ in 2014 deed, was een vraag: ‘Wat is helen van seksueel misbruik?’. Hierop kwamen verschillende antwoorden en de nuances zijn zo belangrijk. In dit artikel zal ik enkele overeenkomsten noemen, een citaat van een ervaringsdeskundige, aangevuld met de ervaring die ik de afgelopen jaren heb opgedaan. Daarbij spreek ik liever over herstel als helen, in het kader van dat het een gebroken heelheid is.
Een bevroren hart en lichaam
In Bohlmeijer en Hulsbergen (2009) spreekt Bommerez over de ‘flow’, een totale betrokkenheid in het leven. “Van een bevroren hart en een verloren vertrouwen in de goedheid van het leven, het verlies van onschuld en de pijn in de ogen zien, om uiteindelijk onze individualiteit te uiten en scheppend te handelen.”
In het onderzoek is de vraag gesteld aan 9 respondenten, hierbij drie overeenkomsten uitgelicht:
- Dat iemand geen herbelevingen meer heeft, waarbij je de realiteit kwijt raakt.
- Het een leven is niet vanuit overlevingsstrategieën, maar dat de ervaring op een bepaalde wijze in je leven geïntegreerd is.
- De acceptatie dat het deel van je is en je ontdekt steeds weer hoe het je beïnvloed heeft. Triggers en littekens blijven er, helen is het hiermee om leren gaan.
Zelf zou ik aan deze nog toe willen voegen: “Dat wat er ook gebeurd in de instabiliteit van het leven, je steeds meer en sneller contact kan maken met je eigen midden om vandaaruit kunnen handelen. Het blijft een bewustzijn in je handelen en ontdekken wat hoort bij het misbruik en wat is van jezelf.”
Ervaringsdeskundige aan het woord
Een citaat uit het onderzoek (2014) van Ivonne Meeuwsen: “Helen begint als je stopt met bang zijn voor wat er in je woont en dat is een besluit. Als je bang bent voor alles wat boven komt, dan is de enige manier om aan die angst te ontsnappen de herinneringen aankijken. Helen is het contact hebben met wie je bent. (…… vervolg) Helen is des te meer ervaren wat je triggers zijn, maar weten dat het (de gekoppelde herinnering) niet nu is.”
Een mildheid wil ik hierbij plaatsen in hoe lastig de keuze voor mensen kan zijn om dit aan te gaan en het zo moedig is wie die stap zetten en het aan blijven gaan. Het getuigd van een kracht om naar de angst te willen kijken, een idee te hebben dat er meer mogelijk is, niet ontmoedigd te raken van hoe diep het doorwerkt. Een idee wat er in de trauma-mind van een cliënt vaak niet is, wel de angst voor de eigen belevingswereld gestoeld op eerdere ervaringen. Dat vraagt dat we als omstanders kunnen laten weten dat er een ‘andere wereld’ is en als behandelaren vertrouwen kunnen bouwen.
‘Krachtige’ overlevers vragen ‘krachtige’ behandelaren
Overlevers zijn krachtig. Vaak hebben zij creatieve manieren gevonden om met de situatie om te gaan, waar dissociatie een welbekende vorm van is. Ik hoor vaak een neiging om te kijken naar de krachten, een heel belangrijk deel, maar vaker dit ook in een perspectief wordt geplaats van: “Je bent ook zo ….. (krachtig) ….. geworden juist door wat je hebt meegemaakt.” Het is waken voor het suggereren dat er iets positiefs uit te halen is. Als we zo naar krachten kijken, dan is het des te meer belangrijk om in oog te houden voor de basis van waaruit iemand iets doet. Naar mijn mening worden krachten vaker gebruikt in een onopgemerkte vorm van bagatelliseren. Bagatelliseren van hoe schadelijk de ervaring is geweest, vaker ook onvoldoende wetend van hoeveel schade het heeft. Dat maakt dat er een snelle neiging kan zijn om naar de keerzijde te gaan, welke kracht er mogelijk nu zichtbaar is, ondanks dat of door wat iemand heeft meegemaakt. Maar het kan ook een vorm zijn: waar we eigenlijk niet kunnen dealen met de hele diepe pijn die er is geweest. Het is moeilijk om als mens hier echt in volledigheid bij stil te staan, als cliënt maar ook als behandelaar.
Voor een cliënt is therapie daarom naar mij mening ook zo belangrijk, want als je naar die laag van je pijn gaat is het heel moeilijk om daar zelf uit te komen. Voor een therapeut om op je eigen beurt weer voor jezelf te laten zorgen, in het waken voor secundaire traumatisering. Het brengt je als cliënt oog in oog met je slachtofferschap, met dat waar je geen regie had en wederom gevoelsmatig zal ervaren dat je geen regie hebt. Waar vertrouwen in de therapeut nodig is om dat deel van jezelf te laten zien, om daar bij te kunnen zijn. Waar een therapeut nodig is, die te vertrouwen is. Een therapeut die weet wat hij/zij doet, die kan verdragen erbij te blijven, hoe gruwelijk ook. Om zo vervolgens vanuit het moment het contact aan te gaan, het eenzame patroon te doorbreken en openingen te vinden naar het heden, waar iemand wel regie kan leren nemen en mogelijkheden heeft om voor zichzelf op te komen. Als we in die diepte durven gaan met cliënten dan kunnen we echt in kern van de problematiek werken, komen we oog in oog met mensen die niet meer willen, de machteloosheid waarin we als mens willen opgeven. Ik ben van mening om die diepte met mensen aan te gaan, het belangrijk is dat je zelf als therapeut de diepte kan omarmen in jezelf, om er werkelijk bij te kunnen blijven. Te weten van de verborgen lagen, de kwetsbaarheid zo recht in de ogen aan te kijken én weten dat het anders kan als de innerlijk vastgezette gevormde ervaring. In die kern kunnen we mensen een nieuwe ervaring op laten doen en in die kern kan er een verandering van het wereldbeeld tot stand komen. Een existentiële zoektocht voor de cliënt als therapeut, om met jezelf aan te gaan.
Belief en Beleef een stap verder als persoon en professional!